یکی از پلیمرهای طبیعی، سلولز نام دارد که عمدتاً از زنجیره‌های بلند مولکول‌های گلوکز تشکیل شده است. این پلیمر پایه اصلی ساختار دیواره سلولی گیاهی به‌شمار می‌رود و ویژگی‌های متعددی مانند استحکام بالا، مقاومت در برابر تجزیه، قابلیت جذب آب، و سازگاری با محیط‌زیست را ارائه می‌دهد. پس از این‌که به سؤال محصولات سلولزی چیست، پاسخ داده‌ایم، حال لازم است به انواع آن نیز اشاره کنیم. این محصولات شامل کاغذ، مقوا، فیبرهای سلولزی و محصولات دارویی و بهداشتی می شوند. خط تولید این محصولات نیز شامل چهار مرحله اصلی تهیه مواد اولیه، تولید خمیر سلولزی، شکل‌دهی و در نهایت خشک و بسته‌بندی کردن است. با کارزیما همراه باشید تا با این محصولات و فرآیند تولید آنها بیشتر آشنا شوید.
انواع محصولات سلولزی
در پاسخ به پرسش محصولات سلولزی چیست، باید به موارد گسترده‌ای اشاره کرد؛ چراکه آنها طیف وسیعی از کالاها را شامل می‌شوند و از الیاف سلولزی که ماده‌ای طبیعی است، به تولید می‌رسند. در ادامه، انواع این تولیدات را بررسی می‌کنیم تا با آنها آشنا شوید.
- کاغذ و انواع آن نظیر گلاسه، کاغذهای برچسب، کاغذهای دیواری
- مقوا
- فیبرهای سلولزی که از سلولز و مشتقات آن تهیه می‌شوند و می‌توانند از چوب، پنبه و موارد دیگر نیز به‌وجود بیایند.
- محصولات دارویی و بهداشتی که به‌عنوان یک ماده کمکی و افزوده مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای پرکننده‌ها در قرص یا تولید قطره‌های چشمی کاربرد دارند.
- افزودنی‌های غذایی که به‌عنوان غلیظ‌کننده یا تثبیت‌کننده غذا کارایی دارند.
- حوزه پزشکی که شامل لباس بیمار، زیرانداز بیمار، پیشبند یک‌بار مصرف یا محلفه کاغذی می‌شود.
- تولید اسفنج
- تولید چسب‌ها
- تولید فیلتر قهوه
خط تولید محصولات سلولزی
در خط تولید محصولات سلولزی، با طی کردن چندین مرحله مختلف و استفاده از دستگاه‌های تخصصی و مجهز، موارد مورد نیاز نظیر اقلام بهداشتی و دیگر فرآورده‌های کاغذی تولید می‌شوند. پس از آشنایی با آنها، حال باید بدانید که خط تولید این کالاها شامل مراحل پیش‌زمینه‌ای مانند آماده‌سازی مواد، تولید خمیر سلولزی، فرآوری و شکل‌دهی و در نهایت خشک کردن و بسته‌بندی است.
علاوه بر این، استفاده از تجهیزات مناسب در خط تولید، نقش مؤثری در کیفیت و بهره‌وری فرآیند دارد. در زمان ساخت حجم زیاد محصولات، تجهیزات اتوماسیون به‌شدت کمک‌کننده هستند تا بتوان خطاها را کاهش داد و به‌دنبال آن شاهد افزایش بهره‌وری بود.
جمع‌آوری و پردازش مواد اولیه
در مرحله اول، مواد اولیه را جمع‌آوری و پردازش می‌کنند تا آماده تولید خمیر شوند. در اینجا، مواد به‌صورت مکانیکی یا شیمیایی خرد شده تا برای مراحل بعدی آماده شوند.
تولید خمیر سلولزی
حال با استفاده از مواد اولیه خردشده، همراه با افزودنی‌های شیمیایی و تحت حرارت، خمیر سلولزی تولید می‌شود. این خمیر، پایه اصلی تولید کلیه محصولات است.
فرآوری و شکل‌دهی
پس از تهیه خمیر، مرحله فرآوری و شکل‌دهی آن فرامی‌رسد تا شکل نهایی محصولات مورد نیاز ایجاد شود. در این مرحله، فرآیندهایی مانند قالب‌گیری، فشرده‌سازی و تکنیک‌های دیگر صورت می‌گیرند.
خشک کردن و بسته‌بندی
مرحله نهایی شامل خشک کردن و بسته‌بندی است که در آن رطوبت اضافی این تولیدات حذف شده تا از فساد و کاهش کیفیت آنها جلوگیری شود. پس از خشک‌سازی، محصولات آماده هستند، در بسته‌بندی قرار می‌گیرند و به بازار عرضه می شوند.
مزایای محصولات سلولزی
پس از این‌که به سؤال محصولات سلولزی چیست، پاسخ داده‌ایم و انواع آن را بررسی کرده‌ایم، حال باید به بررسی مزایای آنها نیز بپردازیم. از جمله این مزایا می توان موارد زیر را نام برد.
- دوست‌دار محیط‌زیست: سازگاری با محیط‌زیست و تجزیه‌پذیری زیستی یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌ها و مزایای موجود است. آنها درواقع، به‌راحتی در طبیعت تجزیه می‌شوند و بدون تولید آلودگی، به محیط‌زیست بازمی‌گردند. همچنین، می‌توانند کمترین ردپای کربنی را در طبیعت داشته باشند.
- استحکام و دوام: محصولات سلولزی در برابر سایش و پارگی مقاومت بسیاری از خود نشان می‌دهند و دوام بالایی نیز دارند.
- قابلیت بازیافت: تعداد بالایی از اقلام سلولزی قابل بازیافت هستند و مجدداً به چرخه تولید بازمی‌گردند. از انواع این کالاها می‌توان به کاغذ یا مقوا اشاره کرد.
- صرفه‌جویی در منابع: بهره‌مندی از محصولات سلولزی این امکان را فراهم می‌کند تا منابع طبیعی کمتری استفاده شود و ضایعات کمتری نیز تولید گردد.
- قابلیت جذب رطوبت: بسیاری از تولیدات سلولزی نظیر دستمال کاغذی یا نوار بهداشتی، می‌توانند رطوبت را به‌راحتی و به‌سرعت جذب کنند. همین موضوع باعث می‌شود تا این متریال برای کاربردهای بهداشتی گزینه‌ای عالی باشد.
- کارایی: اصلی‌ترین مزیت کالاهای سلولزی، کارایی آنها و برآورده کردن نیاز مصرف‌کنندگان است که باعث شده تا در زندگی روزمره آنها نیز نقشی اساسی داشته باشند.
چالش‌های محصولات سلولزی
صنعت محصولات سلولزی نیز همانند سایر صنایع با چالش‌هایی مواجه است. برخی از این چالش‌ها شامل کمبود آب و مسائل زیست‌محیطی هستند که البته، نوسانات قیمت مواد اولیه و ضایعات کارتن نیز می‌توانند در این مسئله تأثیرگذار باشند. این مشکلات همگی تحت‌تأثیر عوامل محیط‌زیستی و منابع آب قرار دارند و هر تغییر در این پارامترها می‌تواند چالش‌های جدیدی را به‌وجود آورد.
- اگر در مناطق خشک به‌سراغ محصولات سلولزی بروید، بدون‌شک با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌شوید؛ چراکه در این مناطق کمبود آب مانع از تولید آنها می‌شود. همچنین، تغییرات اقلیمی و افزایش دما یا خشکسالی نیز روی تولید چوب و سایز مواد اولیه سلولزی مؤثر هستند.
- برای ضایعات کارتن، چالش‌هایی نظیر آلودگی آنها وجود دارند و رفتار نامناسب مصرف‌کنندگان در تفکیک و جمع‌آوری آنها نیز باعث شده تا با عدم زیرساخت مناسبی برای ضابعات کارتن روبه‌رو باشیم.
- رقابت با سایر مواد و بالا بودن کیفیت آنها نیز باید مدنظر قرار گیرد تا فروش افزایش یابد. علاوه بر این، اقلام سلولزی باید بتوانند با برندهای مطرح دنیا رقابت کنند و در سطح کشور نیز حرفی برای گفتن داشته باشند. این فاکتورها خود می‌توانند به یک چالش در فروش تبدیل شوند.
- مواد اولیه مورد نیاز برای این نوع محصولات وابسته به ارز و واردات بوده و همین موضوع روی سود تولید تأثیر می‌گذارد و باعث افزایش قیمت این کالاها می‌شود.
- این نکته، یعنی فناوری و نوآوری در محصولات نیز گاهی به یک چالش تبدیل می‌شود و دلیل آن، به‌روز نبودن تولیدات و عدم استفاده از روش‌های نوین است. این فاکتور همچنین، باعث عدم کاهش مصرف آب شده و روی تولید و فروش تأثیر منفی می‌گذارد.
آینده محصولات سلولزی
با وجود این شرایط، تمرکز اصلی بر پایداری و نوآوری در صنعت محصولات سلولزی بوده و آینده این صنعت بسیار روشن است. به‌دلیل طبیعت تجدیدپذیر و مزایای بهداشتی بسیار این مواد، آنها توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای را در بازار کسب کنند. انتظار می‌رود که این اقلام در حوزه‌هایی مانند پزشکی، صنایع غذایی، بسته‌بندی و سایر صنایع به‌کار گرفته شوند.
همچنین، آنها می‌توانند کیفیت بالا و قیمت مناسب‌تری را ارائه دهند که همین موضوع آینده‌ای پررونق را برای‌شان رقم زده است. برای نمونه، کاربردهای این مواد در سیستم‌های دارورسانی، ترمیم زخم و مهندسی بافت قابل توجه است.
